Am gymorth ar unwaith ar unrhyw adeg, ffioniwch ni ar 03300 564456 (24 awr)
Am gymorth ar unwaith ar unrhyw adeg, ffioniwch ni ar 03300 564456 (24 awr)
Mae cam-drin domestig yn ddigwyddiad neu’n batrwm o ddigwyddiadau o ymddygiad sy’n rheoli, yn gorfodi, yn bygwth, yn ddiraddiol neu’n dreisgar, gan gynnwys trais rhywiol. Yn y rhan fwyaf o achosion, partner neu gyn-bartner sy’n cyflawni hyn, ond gall aelod o’r teulu neu ofalwr hefyd achosi hyn.
Gall cam-drin domestig ddigwydd i unrhyw un. Gall ddigwydd yn y cartref neu yn rhywle arall, ac yn aml mae’n parhau ar ôl i’r berthynas rhwng y goroeswr a’r troseddwr ddod i ben.
Os yw ymddygiad yn arwain at deimladau o ofn, braw neu ofid, cam-drin ydyw. Mae gennych hawl i deimlo’n ddiogel ac i fyw heb ofn.
Er y gall cam-drin domestig ddigwydd i unrhyw un, mae data’n dangos ei fod yn effeithio’n anghymesur ar fenywod. Fel y cyfryw, fe’i hystyrir yn drosedd ar sail rhywedd, sydd wedi’i gwreiddio mewn anghydraddoldeb strwythurol rhwng dynion a menywod, ac mae’n rhan o dirwedd ehangach trais yn erbyn menywod a merched (a elwir yn VAWDASV).
Mae’n bosibl y bydd menywod sy’n profi mathau eraill o ormes, megis hiliaeth, galluogrwydd, homoffobia, a gwahaniaethu oherwydd eu statws mewnfudo, yn wynebu rhwystrau pellach i ddatgelu cam-drin a chael gafael ar gymorth.
Mae llawer o wahanol fathau o gam-drin domestig – rhai ohonynt wedi’u diffinio o dan y penawdau isod:
(Sylwer bod y rhain yn cynnwys disgrifiadau o gamdriniaeth a all fod yn sbarduno.)
Mae hyn yn cyfeirio at batrwm o ymddygiadau sy’n gwneud i chi deimlo’n ddrwg, yn ofnus, neu’n emosiynol anniogel. Gall y rhain gynnwys:
Mae rheolaeth orfodol yn cyfeirio at batrymau ymddygiad parhaus y bwriedir iddynt roi pŵer neu reolaeth dros oroeswr. Mae’r ymddygiadau hyn yn amddifadu goroeswyr o’u hannibyniaeth a gallant wneud iddynt deimlo’n ynysig neu’n ofnus. Gall hyn gael effaith ddifrifol ar fywyd a lles goroeswr o ddydd i ddydd.
Gall rheolaeth orfodol fod yn anodd i oroeswyr, a’r rhai o’u cwmpas, ei chydnabod oherwydd gall y tactegau a ddefnyddir fod yn gynnil ac yn gwaethygu’n araf. Mae rheolaeth orfodol mewn perthynas yn ffurf gydnabyddedig o gam-drin.
Gall ymddygiadau rheoli gynnwys:
Fodd bynnag, nid oes rhestr ddiffiniol o ymddygiadau sy’n cael eu dosbarthu fel rhai sy’n rheoli trwy orfodaeth. Os ydych chi’n teimlo bod rhywun yn ymddwyn mewn ffordd sydd wedi’i bwriadu i roi pŵer neu reolaeth drosoch chi, yna mae’n anghywir ac mae cefnogaeth i chi.
Mae hyn yn cynnwys defnyddio grym neu drais i’ch brifo neu wneud i chi deimlo’n anniogel. Gall hyn gynnwys:
Dyma’r term cyffredinol a ddefnyddir i ddisgrifio pob math o gyswllt rhywiol nad yw’n gydsyniol. Gall hyn gynnwys:
Mae hyn yn cynnwys defnyddio dulliau ariannol i’ch rheoli neu i gyfyngu ar eich annibyniaeth.
Gall hyn gynnwys:
Aflonyddu yw ymddygiad a gyflawnir yn fwriadol gyda’r nod o beri i berson deimlo’n ofnus, dan fygythiad neu’n ofidus.
Mae stelcian yn batrwm o sylw parhaus a digroeso sy’n gwneud i chi deimlo’n ofnus, yn bryderus neu’n aflonyddu. Dyma rai enghreifftiau o stelcian:
O’u cymryd ar eu pen eu hunain, gall rhai o’r ymddygiadau ymddangos fel gweithredoedd bach, ond gyda’i gilydd maent yn ffurfio patrwm cyson o ymddygiad sy’n frawychus ac yn peri gofid. Mae’n bwysig gwybod bod stelcian yn drosedd ac oherwydd hyn, os ewch chi at yr heddlu byddant yn ei gymryd o ddifrif.
Mae hyn yn cynnwys defnyddio dyfeisiau digidol neu ar-lein i’ch monitro neu’ch rheoli. Gall hyn gynnwys:
Nid oes unrhyw ddiffiniad y cytunwyd arno’n gyffredinol o drais ar sail ‘anrhydedd’. Fe’i defnyddir yn gyffredinol i gyfeirio at droseddau a gyflawnwyd gan gyflawnwyr sy’n canfod eu bod yn amddiffyn neu’n amddiffyn ‘anrhydedd’ teulu neu gymuned. Mae’r troseddau hyn yn aml yn cynnwys mathau o gam-drin domestig a thrais rhywiol.
Gellir defnyddio ‘anrhydedd’ o’r fath i gyfiawnhau amrywiaeth o ymddygiadau camdriniol, yn nodweddiadol yn erbyn menywod a merched, fodd bynnag, troseddau hawliau dynol yw’r rhain ac ni ddylid eu hesgusodi am unrhyw reswm.
Gall yr hyn a elwir yn drais ar sail ‘anrhydedd’ gynnwys:
Priodas dan orfod yw pan na fydd un neu’r ddau o bobl yn cydsynio neu’n methu â chydsynio i’r briodas a defnyddir pwysau, gorfodaeth neu gamdriniaeth gan aelodau’r teulu neu eraill i’w gorfodi i briodi.
Gall gynnwys:
Nid yw priodas dan orfod yr un peth â phriodas wedi’i threfnu. Mewn priodas wedi’i threfnu, tra bod aelodau’r teulu’n gallu paru’r pâr i fod yn briod, mae gan y naill barti neu’r llall ddewis a ydynt am gytuno ar gydsyniad ar gyfer y briodas ai peidio.
Mae anffurfio organau cenhedlu benywod (FGM) yn cyfeirio at ystod o weithdrefnau sydd â’r bwriad o naill ai anafu neu dynnu organau cenhedlu benywod allanol yn gyfan gwbl am unrhyw reswm anfeddygol. Fe’i cynhelir fel arfer ar ferched rhwng 1 a 15 oed, ond gall goroeswyr fod yn hŷn neu’n iau.
Mae anffurfio organau cenhedlu benywod yn fater byd-eang. Mae rhai yn honni ei fod yn cael ei wneud am resymau crefyddol, ond nid yw’n ofynnol ar gyfer unrhyw grefydd ac mae’r arfer yn rhagddyddio’r mwyafrif o grefyddau. Mae FGM wedi cael ei gondemnio gan y Cenhedloedd Unedig ac yn ehangach gan lawer o arweinwyr a sefydliadau crefyddol ledled y byd.
Mae trais rhywiol yn cynnwys unrhyw fath o weithred neu weithgaredd rhywiol digroeso, a all fod yn gorfforol neu’n anghorfforol, sy’n digwydd heb gydsyniad llawn, gwybodus rhywun.
Mae trais rhywiol yn cael ei ddefnyddio gan gyflawnwyr i ennill pŵer a rheolaeth, gan ganiatáu iddynt drin goroeswyr heb unrhyw sylw na pharch.
Er ein bod yn sôn am drais “rhywiol”, mae’n bwysig cofio mai dim ond pan fydd pawb sy’n ymwneud â’r gweithgaredd yn cydsynio’n rhydd ac yn llawn y bydd rhyw yn digwydd.
Ewch i'n gwefan HorizonMae cydsyniad yn digwydd pan fydd pawb sy’n ymwneud ag unrhyw fath o weithgaredd rhywiol yn dewis cymryd rhan yn rhydd.
Gall cydsyniad edrych a theimlo’n wahanol i bob person. Nid oes angen i rywun ddweud ‘na’ yn benodol i ddangos nad yw’n rhoi eu cydsyniad. Os yw rhywun yn ymddangos yn ansicr neu’n dawel neu ddim yn ymateb, nid yw’n cytuno i gymryd rhan mewn gweithgaredd rhywiol. Gellir tynnu cydsyniad yn ôl ar unrhyw adeg ac nid yw’n berthnasol yn gyffredinol.
Drwy ddiffiniad, rhaid i bobl gael y rhyddid a’r gallu i wneud y dewis hwnnw er mwyn rhoi cydsyniad.
Mae llawer o wahanol fathau o drais rhywiol – rhai ohonynt wedi’u diffinio o dan y penawdau isod:
(Sylwer bod y rhain yn cynnwys disgrifiadau o gamdriniaeth a all fod yn sbarduno.)
Mae treisio yn fath o drais rhywiol ac yn drosedd ddifrifol. Yng Nghymru a Lloegr, y diffiniad cyfreithiol o dreisio yw pan fydd person yn treiddio i fagina, anws neu geg rhywun arall â phidyn yn fwriadol, heb gydsyniad y person arall.
Mae’n digwydd pan nad oedd rhywun eisiau cael rhyw, heb roi eu cydsyniad i ryw ddigwydd, neu heb roi cydsyniad i ryw ddigwydd yn y fformat y digwyddodd.
Mae’r gyfraith yn datgan yn glir ei bod yn treisio os bydd rhywun yn tynnu condom heb gydsyniad yn ystod rhyw neu’n dweud celwydd am roi un ymlaen yn y lle cyntaf – a elwir yn ‘stealthing’ – neu os yw’r goroeswr wedi cydsynio i un math o weithred rywiol ond nid un arall a gyflawnwyd heb gydsyniad.
Mae ymosodiad rhywiol yn cyfeirio at unrhyw fath o weithred rywiol a gyflawnir heb gydsyniad.
Mae hyn yn cynnwys amrywiaeth eang o ymddygiadau, megis:
Mae ymosodiad rhywiol hefyd yn cynnwys achosi person i gymryd rhan mewn gweithgaredd rhywiol heb eu cydsyniad, er enghraifft:
Mae’n bwysig cofio bod ymosodiad rhywiol yn derm eang. Nid yw’r ffaith nad yw rhywbeth wedi’i gynnwys yma yn golygu nad yw’n ymosodiad rhywiol.
Mae aflonyddu rhywiol yn cyfeirio at unrhyw ymddygiad rhywiol digroeso sy’n gwneud i rywun deimlo’n ofnus, wedi’u bygwth, wedi’u tramgwyddo neu wedi’u bychanu.
Mae hyn yn cynnwys ystod eang o ymddygiadau, megis:
Gall y rhain ddigwydd yn bersonol, dros y ffôn, neu ar-lein.
Yn aml dywedir wrth oroeswyr aflonyddu rhywiol eu bod yn ‘rhy sensitif’, neu mai ‘jôc’ oedd ystyr ymddygiad, ond dim ond y sawl a’i profodd all benderfynu a yw ymddygiad yn ddigroeso neu’n amhriodol.
Os bydd unrhyw ymddygiad yn gwneud i chi deimlo’n ofidus, wedi’ch bychanu, yn ofnus neu’n anniogel, yna nid yw’n iawn a gall olygu aflonyddu rhywiol.
Mae hyn yn cyfeirio at unrhyw fath o orfodi plant i sefyllfaoedd rhywiol. Gallai hyn fod gan oedolyn neu blentyn hŷn ac mae’n gamddefnydd o bŵer ac ymddiriedaeth.
Mae plant yn troi at oedolion a phlant hŷn i’w helpu i lywio’r byd ac i ddangos iddynt beth sy’n iawn a beth nad yw’n iawn. Mae deinameg pŵer yn ei gwneud hi’n anodd i blant anufuddhau, hyd yn oed pan fydd yn achosi niwed a thrallod iddynt.
Mae camfanteisio’n rhywiol ar blant (CSE) hefyd yn fath o gam-drin plant. Dyma pryd mae plentyn neu berson ifanc yn cael ei orfodi neu ei annog i gymryd rhan mewn gweithgaredd rhywiol yn gyfnewid am rywbeth, er enghraifft, anrhegion, arian, neu sylw emosiynol.
Mae’n gyffredin i oroeswyr cam-drin rhywiol yn ystod plentyndod brofi:
Sut bynnag rydych chi’n teimlo am y cam-drin rydych chi wedi’i brofi, mae eich teimladau’n ddilys.
Mae masnachu mewn pobl yn fath o gaethwasiaeth fodern. Mae’n cyfeirio at symud pobl o un lle i’r llall, naill ai o fewn neu ar draws gwledydd, i amodau camfanteisio yn erbyn eu hewyllys.
Gall hyn gynnwys camfanteisio rhywiol, lle mae goroeswyr yn cael eu gorfodi i gyflawni gweithredoedd anghydsyniol neu rywiol, megis puteindra, hebrwng, neu bornograffi.
Menywod a phlant yw’r rhan fwyaf o oroeswyr masnachu mewn pobl, ond gall effeithio ar unrhyw un.
Mae goroeswyr yn aml yn cael eu gorfodi i gaethwasiaeth fodern gan y rhai sydd mewn safleoedd o rym trwy fygythiad cosb neu gosb.
Camfanteisio rhywiol yw pan fydd goroeswyr yn cael eu gorfodi i gyflawni gweithredoedd anghydsyniol neu rywiol yn erbyn eu hewyllys.
Gall hyn gynnwys:
Gall camfanteisio rhywiol ddigwydd i oedolion neu blant a gall goroeswyr gael eu paratoi i bwrpas rhyw dros nifer o flynyddoedd felly efallai y byddant yn meddwl mai eu bai nhw yw hynny. Nid yw hyn yn wir: mae pob goroeswr yn haeddu amddiffyniad a chefnogaeth.
Ystyr ‘sbeicio’ yw pan fydd rhywun yn gwneud rhywun arall yn agored i gyffuriau neu alcohol heb yn wybod iddynt na’u cydsyniad. Yn fwyaf cyffredin, gwneir hyn trwy ychwanegu sylweddau at ddiodydd. Gall y sylweddau hyn fod yn ddi-liw, yn ddiarogl ac yn ddi-flas, gan eu gwneud yn anodd iawn i’w canfod.
Gall sbeicio gael canlyniadau difrifol gan gynnwys:
Mae sbeicio yn aml yn cael ei ddiystyru fel ‘pranc’, ond mae’r sylweddau hyn yn niweidiol a gellir eu defnyddio i’w gwneud yn haws i gyflawnwyr gyflawni troseddau neu fathau o drais, fel trais rhywiol, yn erbyn person arall.
Mae’n bwysig nodi bod sbeicio rhywun yn cael gwared ar ei allu i wneud dewis ynghylch cytuno i weithgaredd rhywiol. Gweler ein hadran cydsyniad i gael rhagor o wybodaeth am hyn.
Waeth beth fo’r canlyniad, mae sbeicio yn drosedd ddifrifol. Os yw cyflawnwr yn defnyddio sbeicio fel cyfrwng i gyflawni ymosodiad rhywiol wedi’i hwyluso gan gyffuriau neu alcohol, efallai y bydd yn wynebu cyhuddiadau ychwanegol.
Os ydych yn oroeswr o sbeicio neu ymosodiad rhywiol wedi’i hwyluso gan gyffuriau neu alcohol, boed yn ddiweddar neu’n hanesyddol, nid eich bai chi oedd hynny ac roeddech yn haeddu cael eich clywed a’ch credu.
If you have been affected by any of these forms of violence and abuse, you can get in touch with us, or our colleagues at the Live Fear Free helpline
Gall ein staff cymorth gynnig cyngor drwy 03300 564456 yn ystod oriau swyddfa (Llun-Gwen 09:30am-04:30pm). Y tu allan i oriau swyddfa, gellir defnyddio ein rhif ffôn i gyrchu gwybodaeth a chyngor mewn argyfwng.
Gofynnwch am alwad yn ôl o’n tîm gwasanaethau cymorth yn eich ardal
Cofrestrwch nawr os hoffech gael y newyddion a’r mewnwelediadau diweddaraf gan Cyfannol!